گالوانیزه کردن یا گالوانیزاسیون چیست؟

گالوانیزه کردن یا گالوانیزاسیون چیست؟

فولاد در زندگی انسان ها از دیرباز کاربردهای زیادی داشته است. اما با اینکه استحکام بالایی دارد، در برابر رطوبت و زنگ زدگی مقاومت زیادی ندارد. اگر این مشکل فولاد جدی گرفته نشود، ممکن است خسارت های زیادی در پی  داشته باشد. برای رفع این مشکل بهتر است سطح فولاد با فلز روی پوشش داده شود. این فلز از فولاد در برابر اکسید شدن و خوردگی محافظت میکند. عمل پوشش دهی فولاد را با روی گالوانیزاسیون یا گالوانیزه کردن می‌گویند.

روی کربنات بعد از یکسری فرآیندهای شیمیایی تولید میشود. این ماده از فولاد در برابر رطوبت و اکسید شدن به طور خیلی حرفه ای دفاع میکند. اگر پوشش دهی گالوانیزه درست انجام شود، در صورت خراشیده شدن فلز، این لایه محافظ خود دچار خوردگی شده؛ اما از خورده شدن فولاد جلوگیری میکند.

مقاله پیشنهادی برای مطالعه: کشش مفتول گالوانیزه به چه صورت است؟

بااینکه فولاد توسط روی پوشش قوی پیدا میکند؛ اما به هر حال باز هم امکان دارد گاهی آسیب ببیند. بنابراین بهتر است در محیط های اسیدی و خیلی حساس‌تر از فولادهای ضدزنگ استفاده کرد.

از این نوع فولاد برای ساختن تجهیزات خاص مانند دکل برق, سطل‌ زباله, گاردریل، اسکلت گلخانه و … استفاده میکنند. محصولات فولادی گالوانیزه نسبت به ضدزنگ ها ساده تر و ارزان تر هستند. فولادی که گالوانیزه میشود، قابل جوشکاری بوده و تا دمای ۲۰۰ درجه سانتی گراد نیز حرارت می بیند.

انواع گالوانیزه کردن

در ادامه این مقاله شما را با انواع گالوانیزه آشنا می کنیم.

• گالوانیزه گرم

برای انجام فرآیند گالوانیزه گرم، ابتدا قطعه فولادی را به داخل فلز روی وارد میکنند. دمای روی که در وانی ریخته شده است، حدود ۴۴۹ درجه سانتیی گراد است. معمولا برای تولید محصولات گالوانیزه مانند توری گالوانیزه، مفتول گالوانیزه ، رابیتس گالوانیزه، پروفیل گالوانیزه ، نبشی گالوانیزه یک ورق گالوانیزه را وارد حمام روی میکنند. بعد از این سطح ورق سرد به روی آغشته میشود. عایق ورق گالوانیزه به روش گرم دوام و مقاومت بیشتری نسبت به روش سرد دارد؛ بنابراین قیمت گالوانیزه گرم نسبت به گالوانیزه سرد بیشتر است.

همان طور که قبلا گفتیم از مفتول گالوانیزه برای تولید انواع توری فلزی مثل توری مرغی، توری فرنگی، توری مش، توری حصاری، توری پرسی و توری گابیون استفاده می شود.

مراحل گالوانیزه گرم

1. پاک کردن آلودگی ها از روی سطح فلز مانند روغن، رنگ و ..
2. پاک کردن مواد پاک کننده قبلی
3. پاک کردن همه لایه‌های اکسیدشده آهن توسط محلول اسیدی.
4. پوشش دادن فولاد با روی با غوطه وری آن در وان روی
5. خارج کردن فولاد از وان روی
6. خشک کردن فلز

در مقاله مراحل گالوانیزه گرم این فرایند را کامل تر توضیح داده ایم.

نکته: گاهی به حمام روی، مقداری سرب نیز اضافه میکنند تا به سیالیت آن اضافه شود. این افزودن سرب مزایای زیادی دارد. مانند: بهتر شدن وضعیت توزیع دما و کم شدن مقدار تفاله های شناور روی مذاب.

طبق قوانین محیط زیستی ایالات متحده, بکار بردن سرب در فرآیندها مجاز نیست. اما این میزان سرب خطر زیادی ندارد. جهت گالوانیزه کردن ورق فولادی و یا تولید ورق گالوانیزه می توان آنرا باز کرده و به شکل پیوسه وارد مواد مذاب کرد. از  ورق های گالوانیزه ، جهت ساخت حفاظ و نرده، دستگیره، لوازم خانگی، بدنه اتومبیل، پوشش سقف ، پوشش دیوارها و … استفاده میشود.

پیشنهاد می کنیم مقاله ورق گالوانیزه و کاربردهای آن و چه ویژگی هایی دارد را بخوانید.

• گالوانیزه سرد

در روش گالوانیزه سرد، به کمک  جریان الکتریسیته و مایع الکترولیت، لایه فلز روی را بر روی  سطح فولاد قرار می دهند. اگر بخواهیم گالوانیزه سرد و گرم را از لحاظ قیمت مقایسه کنیم، روش سرد نسبت به روش گرم ارزان تر است. زیرا ضخامت لایه‌ی محافظ در روش سرد نیز کمتر از روش گرم است. از ورق گالوانیزه تولید شده به روش سرد در  صنعت خودرو سازی خیلی زیاد استفاده میشود.

در خط تولید ورق گالوانیزه سرد ، فولاد را در محلول نمکی روی وارد میکنند. فلز روی نقش آند و فولاد نیز نقش رسانا را بازی میکنند. اولین بار این روش  در قرن نوزدهم استفاده شد. اما اجرای آن به سبک امروزی اولین بار در دهه سی اتفاق افتاد. به مرور بخشی به آن افزوده شد یا تغییر پیدا کرد.

پیشنهاد می کنیم با انواع فولاد بیشتر آشنا شوید.

مزایای گالوانیزه کردن (گالوانیزاسیون)

همان طور که اشاره کردیم، گالوانیزه کردن فولاد به کم شدن میزان خوردگی فولاد کمک میکند؛ زیرا:

• با ایجاد شدن یک لایه میانی بین رطوبت هوا و فولاد از تشکیل اکسید و در نتجه زنگ زدگی ممانعت میشود.
• در یکسری موارد امکان دارد که آهن موجود در فولاد یا همان Fe در برابر، خوردگی گالوانیکی باشد. فلزِ روی (Zn) از آنجایی که از آهن به لحاظ الکترونگاتیویته فعال تر بوده، نقش آند را بازی کرده و از خورده شدن آهن جلوگیری میکند.  بنابراین دیگر آهن در نقش کاتد خورده نشده یا خیلی کم دچار خوردگی می شود. با آهن گالوانیزه بیشتر آشنا شوید.

جمع بندی

در این مقاله سعی کردیم شما را با گالوانیزه کردن یا گالوانیزاسیون و انواع آن آشنا کنیم. گالوانیزازه کردن فرایند پوشاندن فولاد با فلز روی است که باعث جلوگیری از خوردگی فولاد می شود. گالوانیزه کردن دارای دو نوع سرد و گرم است که هرکدام به شیوه مجزایی صورت می گیرد.