28 مرداد 1400|

آرماتور بندی چیست؟

آرماتور بندی چیست؟

آرماتوربندی عملیاتی ست که در آن میلگردها و بقیه محصولات فولادی در کنار یکدیگر  قرار می دهند و با جوش یا بست آنها را به یکدیگر متصل میکنند. جهت ایجاد ساختمان معمولا آرماتوربندی فونداسیون انجام می شود. این امر در ساخت و سازهای مدرن بسیار پر اهمیت است.

مقاله پیشنهادی ما برای مطالعه: آشنایی با انواع فونداسیون

ترکیب مناسب آرماتور و بتن، سنگ مصنوعی مقاومی ایجاد میکند. بتن ماده ای خیمری ست که شکل پذیر بوده و به همراه آرماتور به استحکام ساختمان کمک زیادی میکند.

کار آرماتوربندی در برخی مواقع با قرار گرفتن چند میلگرد ساده و راست روی یکدیگر انجام میشود. معمولا این روش برای سقف بکار می رود. گاهی هم میله های درهم تنیده و خمیده در ستون ها و فونداسیون به کار میروند. آرماتور بندی ساختمان باید بر اساس اصول مهندسی و با دقت انجام شود. قطر میلگردها، ابعاد چشمه ها و تعداد شبکه های آرماتور به عواملی مانند کاربری و میزان بارگذاری بستگی دارد. این امر بوسیله مهندس ساختمان محاسبه و تعیین میشود. به شخصی که آرماتورها را به هم متصل میکند آرماتوربند می گویند.

تاریخچه آرماتوربندی

عملیات آرماتوربندی، دارای تاریخچه ای طولانی است. شروع استفاده از این عملیات در سازه های بتنی با روش های ساده ای بود. به مروز زمان و پیشرفت تبجهیزات ساخت و ساز این امر نیز پیشرفت کرد. به کار بردن آرماتوربندی در ساخت سازه ها موجب بیشتر شدن مقاومت سازه ها می شود.

به مرور استفاده از آرماتوربندی گسترش پیدا کرد. ویلیام ویلکینسون که سازنده ساختمان بود، در سال ۱۸۵۴ از بتن جهت کف و سقف سازه استفاده کرد. سپس میلگردها را به شکل آرماتوربندی و تقویت شده به همراه آنها بکار برد.

پیشنهاد ما برای مطالعه: مقاله میلگرد چیست؟

جوزف مونیر هم که درواقع اولین و اصلی ترین مخترع بتن مسطح بود، در سال ۱۸۷۷ برای تقویت ستون های بتنی با میله های آهنی تکنیکی پیشرفته پیشنهاد داد. طبق این روش بتن هایی که آرماتوربندی میشوند، باعث بهبود انعطاف پذیری داخلی سازه می شوند.

مهندس عمران آلمانی به نام G.A Ways در ساخت بتن  از آهن و فولاد تقویت شده استفاده کرد. او این عملیات را در سال ۱۸۸۴ شروع نمود و تا سال ۱۸۹۰ فعالیت های او به ایده های مونیر کمک زیادی کرد.

در اواخر قرن نوزدهم، ارنتست ال رانسوم یک مهندس انگلیسی ، یکسری نوآوری ها در روش ها بتن مسطح ارائه داد. به دنبال این مسئله در سال های اخیر یکسری جمع بندی های ارزشمند در ساختار بتن مسطح انجام شده است. رانسوم نوآوری های جالبی را در بکارگیری از فولاد جهت سازه های بتنی برای آرماتوربندی ارائه کرد. خانه ای توسط ویلیام وی در سال ۱۸۷۱ در ایالات متحده بر این اساس، طراحی شد. پیشنهاد می کنیم با انواع فولاد بیشتر آشنا شوید.

در جنوب کالیفرنیا نیز در سال ۱۹۰۵،  ساختمان بتنی آرماتوربندی برای اولین بار طراحی شد. مجوز ساخت و ساز برای ساختمان های بتنی آرماتوربندی شده در سال ۱۹۰۶ برای لس آنجلس صادر شد.

انواع آرماتوربندی یا روش های آرماتور بندی

از آنجایی که  بتن دارای مقاومت کششی بسیار کمی ست، جهت ممانعت از فشارهای وارده و از طرفی برای  افزایش مقاومت بتن  از آرماتور استفاده میشود. آرماتورها یا همان میلگردها انواع مختلفی دارند. این محصول به میزان قابل توجهی در افزایش مقاومت ساختمان چه در ستون ها، چه در سقف و چه در فونداسیون تاثیر گذار است.

مقاله میلگرد آجدار چیست را حتما بخوانید.

میلگردها به دو صورت در بتن قرار داده می شوند :

1. میلگردهای طولی این نوع میلگرد در تیر و ستون بندی بصورت طولی قرار میگیرد. به آنها آرماتورهای طولی گفته میشود.
2. میلگردهای عرضی : این نوع میلگرد به شکل عرضی تعبیه میشود. به آنها آرماتورهای عرضی گفته میشود.

روش های بستن مفتول آرماتور بندی به میلگرد و میلگردها بهم

1. روش ضربدری

دراین روش، دو میلگرد آرماتو روی یکدیگر قرار داده شده و مفتول آرماتوربندی به شکل ضربدری از آن ها عبور میکند. این روش خود به فرمت های مختلفی انجام میشود که در شکل مشاهده میکنید.

2. روش بستن از کنار

در این روش بعد از قرار گرفتن میلگرد ها  روی یکدیگر، سیم مفتول از زیر میلگرد پایینی رد شده و از کنار میلگرد بالایی عبور داده میشود. انتهای آن ها به هم بسته شده و به آن روش کرواتی نیز گفته میشود. این روش نیز خود فرمت های مختلفی دارد.

آیا می دانستید روشی به نام آرماتوربندی اتوماتیک وجود دارد؟

قطر مناسب میلگرد در آرماتوربندی

قطر آرماتور طولی  بین ۱۰ تا ۱۵ میلی متر بوده و قطر آرماتور عرضی حدودا بین  ۶ تا ۱۲ میلی متر است.

نکات مهم در ستون ها

در عملیات آرماتوربندی باید به نکات زیر توجه کرد:

• شیوه قرار گرفتن محصولات کنار یکدیگر
• ترازبندی
• اندازه
• فواصل از بالا و پایین
• پوشش
• تعداد
• و…

اصول آرماتور بندی

آرماتورطولی به شکل طولی و افقی در دو ردیف بالا و پایین فونداسیون اجرا میشود ولی در این بخش یک سوال مهم پیش می آید و این است که :

چگونه وزن و تعداد لازم این دسته از میلگردها را مشخص کنیم ؟ در شروع کار باید  طول یک میلگرد فولادی در محیط مد نظر را تعیین کنیم و حتما باید مواردی مانند فاصله از بخش‌های اطراف را جهت  پیشگیری از خوردگی، جلوگیری از زنگ زدگی، فرسایش و …در نظر بگیریم.

همه چیز باید طبق ماده ۹ آیین نامه باشد و خم میلگرد هم در محاسبات بسیار مهم است؛ زیرا اگر دو طرف میلگردهای طولی و عرضی جهت اتصال بهتر و راحت تر خم شوند،نتیجه کار بهتر خواهد شد؛ بنابراین میزان خم هم در معادلات مهندسی باید در نظر گرفته شود :

فرمول محاسبه وزن آرماتورهای فونداسیون

طول میلگرد = طول محور (دو برابر طول کاور) – (دو برابر طول خم)

جهت تخمین وزن مقاطع طولی و عرضی نیز می ‌توان از دو شیوه زیر کمک گرفت:

استفاده از جدول استاندارد محصولات فولادی

با کمک فرمول های مورد نظر

مراحل آرماتور بندی

۱. طراحی ساختمان و تعیین اجزای مورد نیاز آن

مسلما قبل از اینکه اقدام به ساخت و ساز ساختمان کنیم، باید ابتدا طرح و رسم مورد نظر را تهیه کنیم؛ زیرا تا طرح تهیه نشود میزان مصالح و تجهیزات لازم مشخص نمی شود.

۲. خرید میلگرد

اگر بخواهیم پروژه های کوچک و ساده ای را بسازیم، می توانیم از میلگردهای فولادی آجدار برای آرماتور استفاده کنیم. اما جهت ساختمان های سخت تر مانند مجتمع های مسکونی بزرگ یا مجتمع فروشگاهی بزرگ و یا مخازن و… باید از فرمت های خاص تر میلگرد استفاده کنیم. بهتر است برای خرید این نو ع میلگرد با متخصصان مشورت کنیم.

۳. مشورت با طراح و نقشه کش آرماتور بندی ساختمان

پس از خرید میزان مناسب میلگرد بهتر است با مهندس ناظر و یا آرماتورکار خود صحبت کنیم؛ چون مهندس اندازه و نوع میلگرد ها را بررسی کرده و آنها را با جزئیات کامل با نقشه ساختمان تطبیق می دهد. در پروژه های پیچیده تر، اصولا مهندس طراح کاملا در محیط حضور داشته و بر کار نظارت میکند. ولی جهت ساختمانهای کوچک و ساده از آنجایی که طراحی پیچیده ای ندارد، نیاز به حضور مداوم مهندس نیست.

حالا چه روشی بهتر است؟

۴. انتخاب روش آرماتور بندی مناسب

همانطور که در بالا اشاره شد، روش های متفاوتی برای خم کردن میلگرد و آرماتوربندی وجود دارد. ما باید متناسب با سازه بتنی خود روش مناسب را انتخاب کنیم؛ زیرا برخی روش ها به جوشکاری نیاز داشته و برخی نیاز ندارند.

۵. تعیین روش قرارگیری آرماتور و میلگرد ها

روش قرارگیری آرماتور در سازه های بتنی بسیار مهم است. اگر ستون های بزرگی داریم باید از میلگردهای بزرگ استفاده کنیم و باید به آرماتور و قالب فضای بیشتری داده و مواظب باشیم بتن در همه سطوح پخش شود.

۶. چک کردن آرماتوربندی

باید آرماتوربندی را چندین بار تا پایان کار چک کنیم. تا مشکلاتی مانند پارگی مفتول، شل بودن میلگر و.. وجود نداشته باشد.

۷. قالب گذاری و بتن ریزی

این مرحله آخرین مرحله از آرماتوربندی ست. برای اینکار باید بیشتر از قالب های فلزی استفاده شود؛ زیرا این قالب ها از خروج آب سیمان جلوگیری میکنند. قالب ها شکل های مختلفی داشته و می توانند ستون های استوانی مناسبی ایجاد کنند.

نکات اجرای آرماتور بندی

اجرای آرماتوربندی به نظارت و بررسی دقیق نیاز دارد. زیرا آرماتوربندی عملیاتی بسیار تخصصی است. علت اهمیت و دقت این مسئله  در این است که  مقاومت فونداسیون توسط آرماتوربندی تامین می شود.  قبل از  بتن ریزی، باید آرماتوربندی بوسیله مهندس ناظر بازدیده شده تا مشکلات آن مشخص شود. این نظارت باید تا پایان کار ادامه داشته باشد. در ادامه نکات اجرای آرماتوربندی را بیان می کنیم:

• آرماتور به هیچ عنوان نباید زنگ زدگی داشته باشد. روی سطوح آن نباید روغن یا هیچ نوع آلودگی دیگری وجود داشته باشد. اگر این موارد وجود داشته باشد باید قبل از اجرای آرماتوربندی آرماتورها را پاکسازی کنیم. این امر به دوام و کمتر آسیب خوردن آرماتورها کمک میکنند.

همانطور که اطلاع دارید آرماتوربندی در دو فرمت طولی و یا عرضی اجرا میشود. آرماتورها دو نوع هستند آرماتورهای طولی و یا اصلی و آرماتورهای عرضی یا خاموت ها. خاموت وظیفه  نگهداری از آرماتورهای طولی و ممانعت  از کمانش این میلگردها را در مواقع فشارها را دارد.

نکات فنی اجرا:

• باید دقت کنیم که خاموتها در فاصله ۲۰ سانتی متری از هم قرار داده شوند.
• باید خاموتها بوسیله سیم آرماتوربندی، روی میلگردها مهار گردند. بدین معنی ست که خاموتها باید با مفتول آرماتوربندی به آرماتور دیگر به شکل طولی متصل شوند.

• جهت برش میلگردها باید از قیچی مخصوص استفاده کنیم. از دستگاه برش جهت برش میلگردها اصلا نباید استفاده کرد. این خیلی مهم است که میلگردها با دقت و بدون آسیب برش داده شوند.
• در دمای کمتر از ۵ درجه سانتی گراد نباید خاموت ها را خم کنیم. بعد از خم شدن آرماتورها نباید مجدد خم آن ها را باز کرده و ببندیم.
• باید سعی شود تمامی میلگردها به صورت سرد و به وسیله دستگاه هاب مکانیکی خم شوند و به هیچ و جه جهت خم کردن آنها از حرارت استفاده نکنیم.
• به هیچ عنوان نباید آرماتوربندی تایید شده توسط مهندس ناظر را تغییر دهیم.
• اگر بخواهیم پوشش بتنی روی میلگردها مناسب باشد، باید فاصله بین میلگردها تا سطح قالب بندی حداقل باید ۵/۲ سانتی متر تعیین شود .اهمیت این مسئله به این علت مهم است که هم موجب پیوستگی بین بتن و میلگردها شده و هم باعث نگهداری میلگردها در مقابل زنگ زدگی می شود.

دیگر چه نکاتی مهم است؟

• در صورتی که فاصله مناسب بین میلگردها و جداره در قالب رعایت نگردد، خیلی سریع فونداسیون خراب میشود.
• جهت خم کردن آرماتورها بهتر است از میله هایی با قطرهای دو برابر آنها استفاده کرد.
• برای خم کردن همه آرماتورها غیر از قلاب باید میله خمکاری با قطر ۶ برابر کمترین قطر آرماتور را بکار ببریم.
• جهت خم کردن خاموت ها و قلاب انتهای آن ، باید آرماتور دارای زاویه ۹۰ درجه و یا ۱۲۰ درجه باشد.
• سایر قلاب ها و میلگردها نیز باید ۱۸۰ درجه خم شوند. طول قسمت مستقیم باید حداقل ۴ برابر قطر میلگرد در نظر گرفته شود. هیچ گاه نباید از ۶ سانتی متر کمتر باشد. قطر میله خم کاری برای ساخت قلاب باید حداقل ۲٫۵ برابر قطر آرماتور تعیین شود.

مزایای آرماتور بندی

• بتن با آرماتور دارای قدرت فشرده سازی و تراکم سازی بیشتری است.
• به افزایش استحکام کششی کمک میکند.
• مقاومت سازه های بتنی در برابر آب و آتش افزایش میابد.
• سیستم ساختمانی دارای آرماتور پایدارتر هستند.
• با آرماتوربندی، بتن شکل های مختلفی پیدا میکند.
• هزینه نگهداری بتن بهمراه آرماتور کمتر است.
• آرماتوربندی مانع انحراف ساختمان می شود.
• در برابر سازه های فلزی مقاومت بیشتری دارند.

معایب آرماتوربندی

• استحکام کششی بتن‌آرمه (بتن دارای آرماتور) از استحکام فشاری آن کمتر است . از طرفی سازه های فلزی استحکام کششی بیشتری دارند.
• استحکام نهایی سازه فقط به بتن‌آرمه مربوط نیست؛ بلکه به روش تولید بتن و همینطور تولیدکننده آن نیز بستگی دارد.
• هزینه‌های شکل‌دهی بتن آرمه بسیار بالاست.