ورق آلیاژی چیست و چند نوع دارد؟

ورق فلزی چیست؟

یکی از اولین محصولاتی که بعد از کشف آهن تولید شد، ورق فلزی بود. این ورق ها در صنایع زیادی استفاده میشوند. به همین دلیل تنوع زیادی در تولید آنها وجود دارد.
زمانی که یک یا چند فلز با عناصر ترکیب شوند، آلیاژها را به وجود می آورند.آلیاژ دارای خواص مکانیکی و شیمیایی بهبود یافته می باشد. ورق آلیاژی نیز از همین نوع ترکیبات به وجود می آید. مقاومت ورق های آلیاژی نسبت به انواع دیگر بیشتر است. کاربرد این نوع ورق نیز گسترده تر می باشد.
بسیاری از صنایع به کمک ویژگی های خاص ورق آلیاژی محصولات خود را تولید میکنند.ورق های آلیاژی که پایه فولادی دارند کاربردی تر بوده و صنایع بیشتری از آنها استفاده میکنند. به طور کلی ورق آلیاژی را می توان یک ماده اولیه پرکاربرد برای خیلی از صنایع دانست.

بسیاری از محصولات و موادی که ما به طور روزمره در زندگی استفاده میکنیم. بسیاری از مصالح و قالب های ساختمانی، بسیاری از محصولات فولادی و مفتولی از ورق های آلیاژی تولید میشوند.

ورق آلیاژی چیست؟

ورق آلیاژی یک ورق فلزی بوده که از آلیاژهای مختلف تولید میشود. یک عنصر فلز پایه و یک یا چند عنصر فلزی و غیرفلزی دیگر با هم ترکیب میشوند. کلمه آلیاژ یعنی ترکیب کردن به همین دلیل این نام بر این ورق گذاشته اند. برای ساخت ورق آلیاژِی، ابتدا عنصر فلز پایه را ذوب میکنند، بعد بقیه عناصری را که از قبل مذاب کرده اند به آن اضافه میکنند. این عناصر به خوبی با یکدیگر ترکیب میشوند.

قیمت مقاطع آلیاژی در تعیین قیمت ورق آلیاژی تاثیر گذار است.به این علت از ورق آلیاژی استفاده میکنند که، فلزات نقطه ذوب بالای دارند. بنابراین در حالت ذوب بسیار نرم بوده و کارایی بالایی ندارند.ورق آلیاژِی در شرایط مختف بهترین حالت مکانیکی و فیزیکی را دارا است. به همین علت در حال حاضر حدود نود درصد فلزات به شکل آلیاژ در صنایع مختلف بکار می روند. استفاده از ورق آلیاژی در کاهش میزان مصرف اکثر انرژی ها تاثیرگذار است.

انواع ورق آلیاژی فولادی:

ورق آلیاژی فولادی کاربرد گسترده ای در صنایع مختلف دارد. فولاد یک، آلیاژ از آهن بوده؛ مقدار مشخصی از کربن، سیلیسیوم، منگنز، فسفر و گوگرد را به آن می افزایند.این عناصر به فولاد ویژگی های خاصی می دهند. ولی زمانی که به ویژگی های بارزی از فولاد نیاز باشد؛ فولاد آلیاژی استفاده میشود.

کربن، سیلیسیوم، منیزیم، منگنز، مولیبدن، آلومینیوم، کلسیم، سدیم، کروم، نیکل، کبالت و مس را برای این امر به فولاد اضافه میکنند. ورق آلیاژی از لحاظ میزان عناصر به دونوع،  دو نوع کم آلیاژ و پرآلیاژ دسته بندی میشوند. در زیر با ورق های آلیاژ فولادی که پرمصرف تر هستند،آشنا میشویم.

ورق A283:

امکان جوشکاری روی این ورق راحت است. زیرا قابلیت جوش و خمش بالایی دارد.جهت تولید دیگ بخار و مخازن تحت فشارهای پایین، سیم‌پیچ، لوله و مقاطع ازآن استفاده میشود.

ورق St52 (ورق سیاه):

این ورق اصولا آتش خوار است. دارای کربن کمی بوده و بنابراین حجم مصرف فولاد آن نیز پایین است. به همین علت از آن در ساخت و سازهای عمرانی استفاده زیادی می شود. ورق سیاه،دارای  عناصر سیلیسیوم و منگنز بوده به همین علت شکل پذیری و دوام بالایی دارد. برای ساخت ریل، بدنه جرثقیل، اسکلت پل و دیواره قطعات صنعتی از آن استفاده میشود.جوش پذیری بالایی داشته و برای ساخت محصولات مفتولی و فولادی از آن استفاده میشود.

ورق آلیاژی MO40:

این ورق از نوع کم آلیاژ بوده و قابلیت تحمل دماهای بالا را دارد. از طرفی سخت بوده و به همین علت در صنایع نفت و گاز کاربرد زیادی دارد. این نوع ورق، مقاومت سایشی و مقاومت خوردگی بالایی دارد. این امر به علت وجود کروم، مولیبدن و درصدهای کمی از عناصر فسفر و گوگرد می باشد. برای ساخت تجهیزات درون چاهی صنایع نفت و گاز، پیچ و مهره، قاشق و چنگال ویا دستگاه‌های صنعتی از ورق MO40 استفاده میشود.

ورق A516:

این ورق آلیاژی دارای تحمل فشار بالا و سختی زیادی است. از ترکیب منگنز، مولیبدن و کروم تولید میشود. برای تولید اتصالات و مخازن تحت فشار و همینطور امور ساختمانی بکار می رود.

ورق CK45:

ورق CK 45 دارای ویژگی ماشینکاری نرمال است. برای تولید آن، فولاد با سیلیسیوم و منگنز ترکیب میکنند. در ساخت ماشین‌آلات سنگین یا ماشین آلات کشاورزی، میل‌لنگ‌های صنعتی و..بکار میرود. این ورق دارای مقاومت بالایی در برابر خوردگی است.

انواع ورق آلیاژی غیرفولادی:

فلزات رنگین یا آلیاژهای غیر آهنی،نیز مقاوت بالایی در مقابل خوردگی دارند. اما به نسبت آهن سبک تر هستند. مقاومت آنها نیز از آهن کمتر است. اما  رسانایی حرارتی و الکتریکی قابل قبولی دارند.در این بخش با انواع این ورق ها آشنا می شویم.

ورق قلع‌اندود:

زمانی که سطح فلزات را با فلز قلع پوشش می دهند؛ به این عمل قلع اندود گویند. این عمل باعث افزایش مقاومت فلزات در برابر خوردگی میشود. هر چه میزان قلع روی سطح فلزات بیشتر باشد، میزان سختی آنها نیز افرایش میابد.

سه دسته ورق تمپر ۲ ،۳ و ۴ با درجه سختی‌های مختلف وجود دارد. این نوع ورق در مقابل فرسایش نیز مقاومت بالایی دارد. میزان فرم پذیری، جوش پذیری و خم کاری بالایی دارد. از ورق آلیاژی قلع‌اندود در صنایع کنسروسازی، خودروسازی و… استفاده میشود. از ویژگی های بارز آن، درخشان و زیبایی بسیار آن است. به سختی با مواد اطراف وارد واکنش میشود اما به راحتی قابل بازیافت است. این نکته باعث شده در صنایع بسته بندی و تولید مواد غذایی طرفداران زیادی داشته باشد.

ورق پیوتر:

۹۰ تا ۹۲ درصد این نوع ورق نیز قلع است. یک ترکیب شیمایی چکش خوار و منعطف است. سایر عناصر موجود در آن عبارتند از : مس، بیسموت،نقره و گاهی سرب.جهت تولید اجسام سه بعدی، مجسمه، وسایل تزئینی و.. بکار می رود.

ورق آلیاژی برنج:

این ورق از ترکیب دو عنصر روی و ۴۰ درصد مس و عناصری دیگری مانند :  نیکل، سیلیسیوم، قلع، آرسنیک، فسفر، آلومینیوم، منگنز و سیلیکون است. مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد. از آن برای تولید قفل، چرخ‌دنده، بلبرینگ، دستگیره، پوشش مهمات، دریچه ،  و..استفاده میشود.

ورق‌های برنز:

ورق برنز یک ترکیب عالی از قلع و فسفر بوده و نرمی و انعطاف پذیری بالایی دارد. رسانای قوی الکتریسیته است؛ البته در کنار عنصر مس.  ورق برنز دارای مقاومت بالا و الاستیسیته بالایی است.بیشتر در الکترونیک و تولید قطعات کامپیوتر، حمل و نقل سوخت هسته‌ایو… استفاده میشود.

ورق آمالگام:

برای تولید این آلیاژ از  فلز جیوه و ترکیب آن با  روی، نقره، قلع، مس، پالادیوم و طلا استفاده میشود. مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد.میزان عنصر جیوه، حالت فیزیکی جامد یا مایع بودن این آلیاژ را تعیین میکند.